Zehirli Ok

Üreme Organları

Bu organlar karnın alt kısmında yer alır ve "pelvis" adı verilen kemikli bir kafes tarafından korunur.

Yumurtalıklar : İki yumurtalık (over) vardır. Her biri bir zeytin büyüklüğündedir. Her yumurtalık, ergenlik başlangıcında yüz binlerce olgunlaşmamış yumurta hücresi içerir.

Dölyatağı tüpleri : Fallop tüpleri olarak da bilinen bu yapılar, her biri yaklaşık 10 cm. uzunluğunda iki borudur. Bu tüpler yumurtalığın çevresini sarar ve bir uçları uterusa (rahime) açılır.

Uterus : Rahim biçim olarak ters duran bir armuta benzer. Uterusun alt bölümündeki dar kısıma rahim boynu (serviks) adı verilir.

Vajina : Vajina (hazne) 7-8 cm. uzunluğunda, kaslı, üst ucu uterusa, alt ucu dışarıya açılan bir kanaldır. Vajinanın alt bölümünde kanalı kısmen kapayan ince ve esnek zara kızlık zarı (hymen) adı verilir. Bu zar cinsel ilişki ile genellikle kolayca yırtılır. Görülebilen hafif kanama kısa sürede kendiliğinden durur. Zor yırtılan zarlar olabildiği gibi, bazen cinsel ilişki sırasında yırtılmayan esnek zarlar da olabilir.

Vajina girişi : Vajinanın dışa açılan kısmıdır. Bu delik, vulva (kızlarda dış cinsel organ) içinde yer alır ve vulvanın dudakları (labia) tarafından örtülmüştür. Dıştaki dudaklar daha büyük, içtekiler daha küçüktür. Bu dudaklar üstüste birleşirler ve ön tarafta bulunan "klitoris" adı verilen oluşumu da kısmen korurlar.

Ergenlik Belirtileri

Göğüslerin büyümesi ilk belirtidir. Genellikle 10 yaşlarında başlar. Nadiren başlangıçta büyüme tek taraflı olabilir. Bazen göğüslerde ağrı hissedilebilir. Göğüslerin büyümeye başladığı sıralarda cinsel bölgede ve bir süre sonra da koltuk altı bölgesinde kıllanma başlar. Göğüslerin büyümeye başlamasıyla boy büyümesi de hızlanır, bu hızlı büyüme bir yıl kadar sürer. Onüç yaşında hala hiç bir meme gelişmesi yoksa üzerinde durulmalıdır. Vajinada oluşan beyaz bir akıntı da ilk belirtilerdendir. Kilotunuzda beyaz lekeler görebilirsiniz. Giderek belinizin inceldiğini, kalçalarınızın biraz genişlediğini, saçlarınızın ve derinizin daha yağlı olduğunu farkedebilirsiniz. Cildinizde sivilceler ve siyah noktalar oluşabilir. Cildinizi korumak için ergenlik yaşlarında cilt temizliğine çok dikkat etmeniz gerekir.

Menstrüasyon (adet görme, regl olma) : Menstrüasyon uterustan belirli aralıklarla kanama olmasıdır. Bu olay genellikle doğurganlık özelliğinin ilk belirtisi olarak kabul edilir. Bazı kızlarda menstrüasyon günleri yaklaştıkça karın ve sırt ağrıları olabilir.

Menstrüasyon genellikle göğüslerin büyümeye başlamasından 1.5 - 2 yıl sonra, çoğunlukla 12 - 13 yaşlarda olur.

Ancak 9 yaşında adet görenler olabildiği gibi, 15 yaşında hala menstrüasyonun başlamamış olduğu kızlar da vardır. Bu nedenle arkadaşlarınızdan daha erken yaşta adet görmeye başlamışsanız ya da henüz adet görmemişseniz kaygılanmamalısınız.

Siz farklı bir bireysiniz ve vücudunuz ise uygun olan bir zamanda olgunlaşacaktır. Onaltı yaşını tamamladığı halde adet görmemiş olanların doktora görünmesi gerekir.

Vücutta ergenlikle ilgili değişiklikler nasıl oluşuyor ?

Vücutta bu değişiklikler, merkezi sinir sisteminin yönetiminde kana salgılanan "hormon" adı verilen kimyasal bilşiklerin etkisiyle oluşur. Vücut belirli bir olgunlaşma düzeyine geldiğinde beyinden, yine beyinin bir parçası olan sinirsel "hipotalamus"`a iletiler gider ve hipotalamus, "hipofiz" adı verilen salgı bezini uyarıcı bir hormon salgılar. Hipofiz bezelye tanesi büyüklüğündedir ve üretim organlarını (kızlarda yumurtalıkları, erkeklerde testisleri) uyarıcı hormonlar salgılar. "Gonadotrof hormonlar" adı verilen bu kimyasal bileşiklerin etkisiyle üretim organları büyür, olgunlaşır ve giderek artan miktarlarda cinsiyet hormonları salgılamaya başlar. Kızlarda cinsiyet hormonları "östrojen ve progesteron" dur. Östrojen göğüslerin büyümesini, üreme organlarının daha gelişmesini sağlar. Menstrüasyon, kızlarda ergenlik ile oluşan değişiklikler zincirinin son aşamalraından birisidir. En son aşama, ovülasyonun (yumuurtlama, yumurtanın overden dışarı atılması) düzenli olarak başlamasıdır. Menstrüasyon ve ovülasyon oalyları her iki hormonun (öströjen ve progesteron) birlikte etkisiyle ortaya çıkar. Kızlarda cinsel bölgede ve koltuk altlarında oluşan kıllanma, cinsiyet hormonlarından çok, böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonların etkisiyle oluşur. Ergenlik yaşlarında böbreküstü bezleri de olgunlaşarak daha fazla hormon üretirler. Ergenliğin ilk belirtilerinin başlamasındaki gecikme kadar, ilk belirti başladıktan sonra duraklama olması da önemlidir.

Mensrüasyon ve ovülasyon nasıl oluyor ?

Genellikle menstrüasyon başlamsaı, doğrganlığın ilk belirtisi olarak kabul edilmekle birlikte, pek çok genç kızda ilk adetler, henüz yumurta hücreleri tam olgunlaşmadan ve ovülasyon (yumurtlama) olmadan başlar. Östrojen ve progesteron hormonlarının kan düzeylerindeki değişiklikler sonucu uterus iç duvarı kalınlaşır ve bir süre sonra bu tabaka dökülerek kanama ile dışarı atılır. Bu, ovülasyonsuz menstrüasyon dönemi 1-2 yıl kadar sürebilir. Genellikle bu başlangıç döneminde adetler düzensizdir. Düzenli ovülasyon başladığında, her ay bir tek yumurta olgunlaşarak yumurtalıktan dışarıya atılır. Bu olay da östrojen ve progesteron hormonlarının etkisiyle gerçeklesşir. Ovülasyon, bir sonraki adet kanaması tarihinden 12-14 gün önce olur. Serbest kalan yumurta o taraftaki döl yatağı tüpüne girer ve rahime doğru göç etmeye başlar.

Menstrüasyon döngüsü (siklus) nedir ?

Adet kanamasının süresi genellikle 4-5 gündür; 2 ile 7 gün arasında değişebilir. Bu kanama dönemine menstrüasyon (adet, regl periodu) denir. Kanama bittikten sonra başka bir yumurta hücresi olgunlaşır ve bir süre sonra yumurtalıktan dışarı atılır. Yumurta spermle karşılaşıp döllenme olmazsa yukarda anlatılan olaylar yeniden periyodik olarak tekrarlanacaktır. Ancak bu döngü herkeste aynı süre içinde değildir. Bazı kızlar 21 gün kadar sık, bazıları ise 35 gün kadar aralıklı adet görebilirler. Önemli olan aynı kişide aralıkların aydan aya önemli (birkaç günü aşan) bir değişiklik göstermemesidir.

Menstrüasyon döngüsünde düzensizlik : Başlangıçta menstrüasyon döngünüz düzenli değilse endişelenmemelisiniz. Bu düzensizlik 1 yıl, hatta 2 yıl sürebilir. Çoğu kez adet gecikmeleri seyahat, ev değiştirme, hastalık, aşırı spor yapma, bir konuda kaygılanma gibi nedenlerle olur.
Ancak düzenli adet görürken kanamanız bir ay ya da daha fazla gecikmişse bunu ailenize söylemelisiniz. Nedenini araştırmak gerekir.

Menstrüasyonun başlayacağını haber veren işaretler : Bazen adet göreceğinizi önceden anlayabilirsiniz. Kendinizi hasta veya neşesiz hissedebilirsiniz. Göğüsleriniz şiş ve hassas olabilir. Kramp şeklinde ağrılarınız ya da sırt ağrılarınız olabilir. Bu ağrılar, kanama başladıktan sonra da bir süre devam edebilir ve bazen ilaç almayı gerektirecek kadar şiddetli olabilir.

Menstrüasyon periyodunda vücut bakımı : Regl olduğunuzda kanamanın yayılmaması için emici özelliği olan petler kullanmanız uygun olur. Genç kızlar için kilotunuza yerleştirebileceğiniz sıhhi petler en uygun koruyucudur.
Sıhhi petleri değiştirmeyi ihmal etmemelisiniz. Bunları günde en az 4 kez (sabah, öğle, okuldan sonra ve yatmadan önce) değiştirmelisiniz.
Kanamanın daha fazla olduğu ilk 1-2 günde daha sık değiştirmek gerekebilir. Kanama az da olsa aynı peti 8 saatten uzun kullanmamaya dikkat etmelisiniz.
Kullanılmış petlerinizi tuvalet kağıdına, naylon bir torbaya, ya da bir gazeteye sardıktan sonra çöp kutusuna atmanız gerekir. Başkalarını düşünerek çöp kutusuna açık olarak atmamaya özen göstermelisiniz. Ayrıca petler asla tuvalete atılmamalıdır.
Kullandığınız petlerin sayısı size çok kan kaybettiğinizi düşündürebilir. Aslında bu aldatıcıdır. Tüm adet döneminde atılan kan ve doku birlikte yaklaşık bir çay bardağı kadardır (120 ml.) ve bunun az bir kısmı kandır.
Adet kanamasının, zaman içinde farklı renklerde olduğu dikkattinizi çekmiş olabilir. başlangıçta akıntının rengi kahverengimsi olabilir, daha sonra renk kırmızıya, sonuna doğru da yeniden kahverengiye dönüşebilir. Akıntıda pıhtı gibi oluşumlar görabilirsiniz, bunlar dökülmüş zar dokusu artıklarıdır.
Adet kanaması süresince vücut temizliğinizi ihmal etmeyiniz. Hergün duş yapmakta hiçbir sakınca yoktur. İlk 1-2 günden sonra, kanama azaldığında denize girebilirsiniz.
Taharetlenme sırasında dışkıdaki mikroplar parmaklarla kolaylıkla vajinaya ve idrar yollarına bulaşabilir ve iltihaplanmaya yol açabilir. Tuvalet temizliğinin, dışkı mikroplarını öne bulaştırmayacak şekilde önden arkaya yapılması alışkanlığını kazanmak, bayanlar için önemli bir temizlik kuralıdır. Adet kanaması olan günlerde de bu alışkanlığa özen gösterilmelidir. Adet kanaması süresince hareketlerinizi kısıtlamaya gerek yoktur. Aşırı kanama olmadıkça her türlü spor yapabilirsiniz.

Menstrüasyon dönemi için kayıt tutulması : Menstrüasyon döngünüz düzenli olmayabilir ya da size özgü döngüyü belirlemek isteyebilirsiniz.
Hangi gün adet göreceğinizi önceden bilmek, çantanızda sıhhi pet ya da benzeri bir malzeme bulundurmak gibi kolaylıklar sağlar. Bunun için kanama günlerini kaydetmeniz yararlı olur. Bunu yapmanın kolay bir yolu takvim üzerinde işaretlemektir.

Gebelik nasıl olur ?

Eğer döl yatağı tüplerindeki yumurta cinsel ilişki sırasında vajinaya boşalan sıvıda bulunan erkek üreme hücresi "sperm" ile döllenirse, kalınlaşmış olan uterus duvarına yerleşir. Bu durumda beklenen günlerde adet kanaması olmaz. Yumurta bölünmelerle (mitoz) çoğalarak çok hücreli bir canlıya (embriyo) dönüşür. Uterus iç zarı daha da kalınlaşarak gebeliğin ilk haftalarında embriyonun beslenmesini sağlar, daha sonra hormonların etkisiyle uterus kası içinde plasenta oluşur ve bebeğin beslenmesi plasenta yoluyla doğrudan annenin dolaşım sisteminden olur. Bebek, ortalama 280 günlük bir gebelik süresince gelişir, uterus dışında yaşama yeteneğini kazanır ve doğum eylemi ile dünyaya gelir.