56.Yetime Zulüm Etmeyi Yasaklamak
Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
"Yetimlerin mallarini zalimce (haksiz yere) yiyenler, ancak ve ancak karinlarina ates dolduruyorlar. Onlar cehenneme atilacaklardir."
(Nisa Sure-i Celilesi; 10)
Katade (R.A.) der ki. «Bu âyet Gadafan kabilesinden bir adam hakkinda inmistir. Bu adam Vâli olmus onun küçük yastaki yetim yegenin malini yemistir.»
Âyetteki «zâlimce» deyimi «zorla» veya «haksiz yere» demektir, buna göre fikih kitaplarinda belirtilen sartlar uyarinca, haksizlik maksadi tasimaksizin yetimin malini kullanmak bu hükmün disindadir.
Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
"Yetimin velisi zengin ise, yetim malindan yemekten uzak dursun, fakir ise ölçülü olarak ondan yesin."
(Nisa Sure-i Celilesi; 6)
Âyetteki «ölçü olarak» ifadesi, «ihtiyaca yetecek kadar» veya «borç olarak» yanud «emeginin karsiligi olarak» demektir. Veli yetim malinden aldigi borcu, eli genisleyince geri verir, eli hiç bir zaman genislemezse, aldigi kendisine helâldir.
Ulu Allah (C.C.) su âyette yetimlerin hakkinin önemi ve bu hususta gayet titiz davranilmasi konusunda velileri uyarmaktadir.
Ulu Allah (C.C.) söyle buyuruyor:
"Arkalarinda zavalli yavrular birakirlarsa zulüm göreceklerinden korkanlar ayni endiseyi yetimlere karsi da duysunlar, Allâh'dan korkarak dogru konussunlar."
(Nisa Sure-i Celilesi; 9)
Âyetin, malin üçte birinden fazlasi için yapilacak olan vasiyetler ile ilgili oldugunu ileri süren görüs bir yana birakilacak olursa yukardaki Allah (C.C) Kelâminin özü, mes'ûliyyeti altinda yetim barindiran kimse hakkindadir. Âyet yetime hitap tarzina varincaya kadar her hususta iyi davranmaya tesvik etmektedir. Yetimin velisi ona kendi çocugu imis gibi «yavrum» diye hitap etmeli, öldükten sonra malinin çocuguna ve zürriyetine nasil iyilik ve ikramla taksim edilmesini ve onun malina bakilmasini isterse yetime de öyle muamele etmelidir.
Çünki ceza gününün hâkimi, herkese amelinin karsiligini verir. Sen ne yaparsan onun aynisini görürsün.
Insanoglu baskasinin mal ve evlâdi üzerinde güven içinde tasarruf ederken ansizin ölümün pençesine düser, o zaman, Allah (C.C) ona, mali, çoluk - çocugu, karisi ve diger yakinlari hakkinda baskalarina yaptiginin tipkisi olan bir muamele ile mukabele eder. Eger iyi davrandi ise karsilasacagi mukabele de iyi. Kötü davranmissa görecegi mukabele de kötü olur.
Buna göre akli basinda olan bir kimse, dininin zedelenmesinden endise etmiyorsa kendi malina ve çoluk - çocuguna karsi endise duymali; velinin — yetim olsalar — çocuklarina karsi nasil davranilmasini istiyorsa, mes'ûliyyeti altinda yasayan yetimlere karsi da ayni tavri takinmdlidir.
Bildirildigine göre Ulu Allah (C.C), Hz. Davud'a (A.S.) buyurdu ki:
«Yâ Dâvud! Yetime karsi cana yakin bir baba gibi ve dula karsi da müsfik bir koca gibi davran. Bilesin ki, ne ekersen onu biçersin. Çünki günün birinde mutlaka öleceksin, senin de geriye yetim çocugun ve dul esin kalacak.»
Yetim malina karsi titizlik göstermek, bu hususta zulümden kaçinmak hakkinda âyetlerdeki ikazi destekleyen, bu vahim ve yikici kötülüge kapilmaktan insanlari uzak durmaya çagiran bir çok hadisler vardir.
Müslim'e göre Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Ya Ebû Zerr! Seni zavalli görüyorum, ben kendim için ne istiyorsam, senin için de onu diliyorum. Sakin iyi kisiye bile âmir olma. Sakin yetim malina veli olma.»
Buhari ve Müslim'in rivayetine göre Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Su yedi mahvedici seyden kaçinin.»
Sahabiler «Yâ Rasûlallah (s.a.v) nedir onlar?» diye sorarlar. Peygamber (s.a.v)'imiz onlara su cevabi verir:
«1) Allah'a ortak. 2) Büyücülük, 3) Haksiz yere Allâh'in haram kildigi bir canliyi öldürmek, 4) Faiz yemek, 5) Yetim mali yemek.
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Su dört kimseyi cennete koymamak» oranin nimetlerinden kendilerine taddirmamak Allah (C.C)'in kesin kararidir.
1) Devamli içki içen.
2) Faiz yiyen.
3) Haksizlikla yetimin malini yiyen.
4) Ana - bayaya âsi olan.»
Ibni Hibban'a göre Peygamber (s.a.v)´imizin Amir Ibni Hazm vasitasiyle Yemen halkina gönderdigi mektubun bir yerinde sunlar yazili idi:
«— Kiyamet Günü Allah (C.C) katinda en büyük günahlar sunlardir.
1) Allah (C.C)'a ortak kosmak.
2} Haksiz yere mü'min bir cana kiymak.
3. Savas günü Allah (C.C) yolundan kaçmak.
4) Ana - babaya âsi olmak.
5) Namusiu bir kadina zina iftirasi atmak.
6) Büyücülük ögrenmek.
7) Faiz yemek, yetim mali yemek.»
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Kiyamet Gününde, bir kavim ates fiskirarak kabirlerinden dogrulacaklardir.» Peygamber (S.A.S.)'imize «Bunlar kimlerdir. Yâ Rasûlallah (S.A.S.)» diye soruldu. O su cevabi verdi.
Ulu Allah (C.C)'in: «Yetimlerin mallarini haksizlikla yiyenler, karinlarinda atesten baska bir sey yemezler» mealindeki âyetini görmüyor musun?»
Müslim'e göre Miraç hadisinin bir yeri söyledir:
«— Bir de baktim bir takim adamlarin yanindayim. Onlara kimler tevkil edilmis, çenelerini parçalayan baska bir gurup da atesten getirerek agizlarin ve yuttuklari taslar arkalarindan çikiyor. Cebrail (A.S)'e «Bunlar kimdir?» dîye sordum, bana: «Bunlar yetimlerin mallarini haksizlikla yiyenlerdir, onlarin yedigi karinlarinda tutusan atesten baska bir sey degildir» diye cevap verdi.»
Kurtûbî tefsirinde Ebû Said-ül Hudrî (R.A.) nin rivayetine dayanarak Peygamber (s.a.v)´imizin söyle buyurdugu bildiriliyor.
«Mirâc gecesi dudaklari deve dudagina benzeyen bir takim kimseler gördüm, baslarinda dudaklarindan tutan kimseler vardi. Bunlar kendilerine biraz sonra arkalarindan düsürdükleri atesten kayalar yutturuyorlardi. Cebrail (A.S)'e «Bunlar kim?» diye sordum. Bana «bunlar yetimlerin mallarini haksizlikla yiyenlerdir» diye cevap verdi.»
"Yetimlerin mallarini zalimce (haksiz yere) yiyenler, ancak ve ancak karinlarina ates dolduruyorlar. Onlar cehenneme atilacaklardir."
(Nisa Sure-i Celilesi; 10)
Katade (R.A.) der ki. «Bu âyet Gadafan kabilesinden bir adam hakkinda inmistir. Bu adam Vâli olmus onun küçük yastaki yetim yegenin malini yemistir.»
Âyetteki «zâlimce» deyimi «zorla» veya «haksiz yere» demektir, buna göre fikih kitaplarinda belirtilen sartlar uyarinca, haksizlik maksadi tasimaksizin yetimin malini kullanmak bu hükmün disindadir.
Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
"Yetimin velisi zengin ise, yetim malindan yemekten uzak dursun, fakir ise ölçülü olarak ondan yesin."
(Nisa Sure-i Celilesi; 6)
Âyetteki «ölçü olarak» ifadesi, «ihtiyaca yetecek kadar» veya «borç olarak» yanud «emeginin karsiligi olarak» demektir. Veli yetim malinden aldigi borcu, eli genisleyince geri verir, eli hiç bir zaman genislemezse, aldigi kendisine helâldir.
Ulu Allah (C.C.) su âyette yetimlerin hakkinin önemi ve bu hususta gayet titiz davranilmasi konusunda velileri uyarmaktadir.
Ulu Allah (C.C.) söyle buyuruyor:
"Arkalarinda zavalli yavrular birakirlarsa zulüm göreceklerinden korkanlar ayni endiseyi yetimlere karsi da duysunlar, Allâh'dan korkarak dogru konussunlar."
(Nisa Sure-i Celilesi; 9)
Âyetin, malin üçte birinden fazlasi için yapilacak olan vasiyetler ile ilgili oldugunu ileri süren görüs bir yana birakilacak olursa yukardaki Allah (C.C) Kelâminin özü, mes'ûliyyeti altinda yetim barindiran kimse hakkindadir. Âyet yetime hitap tarzina varincaya kadar her hususta iyi davranmaya tesvik etmektedir. Yetimin velisi ona kendi çocugu imis gibi «yavrum» diye hitap etmeli, öldükten sonra malinin çocuguna ve zürriyetine nasil iyilik ve ikramla taksim edilmesini ve onun malina bakilmasini isterse yetime de öyle muamele etmelidir.
Çünki ceza gününün hâkimi, herkese amelinin karsiligini verir. Sen ne yaparsan onun aynisini görürsün.
Insanoglu baskasinin mal ve evlâdi üzerinde güven içinde tasarruf ederken ansizin ölümün pençesine düser, o zaman, Allah (C.C) ona, mali, çoluk - çocugu, karisi ve diger yakinlari hakkinda baskalarina yaptiginin tipkisi olan bir muamele ile mukabele eder. Eger iyi davrandi ise karsilasacagi mukabele de iyi. Kötü davranmissa görecegi mukabele de kötü olur.
Buna göre akli basinda olan bir kimse, dininin zedelenmesinden endise etmiyorsa kendi malina ve çoluk - çocuguna karsi endise duymali; velinin — yetim olsalar — çocuklarina karsi nasil davranilmasini istiyorsa, mes'ûliyyeti altinda yasayan yetimlere karsi da ayni tavri takinmdlidir.
Bildirildigine göre Ulu Allah (C.C), Hz. Davud'a (A.S.) buyurdu ki:
«Yâ Dâvud! Yetime karsi cana yakin bir baba gibi ve dula karsi da müsfik bir koca gibi davran. Bilesin ki, ne ekersen onu biçersin. Çünki günün birinde mutlaka öleceksin, senin de geriye yetim çocugun ve dul esin kalacak.»
Yetim malina karsi titizlik göstermek, bu hususta zulümden kaçinmak hakkinda âyetlerdeki ikazi destekleyen, bu vahim ve yikici kötülüge kapilmaktan insanlari uzak durmaya çagiran bir çok hadisler vardir.
Müslim'e göre Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Ya Ebû Zerr! Seni zavalli görüyorum, ben kendim için ne istiyorsam, senin için de onu diliyorum. Sakin iyi kisiye bile âmir olma. Sakin yetim malina veli olma.»
Buhari ve Müslim'in rivayetine göre Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Su yedi mahvedici seyden kaçinin.»
Sahabiler «Yâ Rasûlallah (s.a.v) nedir onlar?» diye sorarlar. Peygamber (s.a.v)'imiz onlara su cevabi verir:
«1) Allah'a ortak. 2) Büyücülük, 3) Haksiz yere Allâh'in haram kildigi bir canliyi öldürmek, 4) Faiz yemek, 5) Yetim mali yemek.
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Su dört kimseyi cennete koymamak» oranin nimetlerinden kendilerine taddirmamak Allah (C.C)'in kesin kararidir.
1) Devamli içki içen.
2) Faiz yiyen.
3) Haksizlikla yetimin malini yiyen.
4) Ana - bayaya âsi olan.»
Ibni Hibban'a göre Peygamber (s.a.v)´imizin Amir Ibni Hazm vasitasiyle Yemen halkina gönderdigi mektubun bir yerinde sunlar yazili idi:
«— Kiyamet Günü Allah (C.C) katinda en büyük günahlar sunlardir.
1) Allah (C.C)'a ortak kosmak.
2} Haksiz yere mü'min bir cana kiymak.
3. Savas günü Allah (C.C) yolundan kaçmak.
4) Ana - babaya âsi olmak.
5) Namusiu bir kadina zina iftirasi atmak.
6) Büyücülük ögrenmek.
7) Faiz yemek, yetim mali yemek.»
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Kiyamet Gününde, bir kavim ates fiskirarak kabirlerinden dogrulacaklardir.» Peygamber (S.A.S.)'imize «Bunlar kimlerdir. Yâ Rasûlallah (S.A.S.)» diye soruldu. O su cevabi verdi.
Ulu Allah (C.C)'in: «Yetimlerin mallarini haksizlikla yiyenler, karinlarinda atesten baska bir sey yemezler» mealindeki âyetini görmüyor musun?»
Müslim'e göre Miraç hadisinin bir yeri söyledir:
«— Bir de baktim bir takim adamlarin yanindayim. Onlara kimler tevkil edilmis, çenelerini parçalayan baska bir gurup da atesten getirerek agizlarin ve yuttuklari taslar arkalarindan çikiyor. Cebrail (A.S)'e «Bunlar kimdir?» dîye sordum, bana: «Bunlar yetimlerin mallarini haksizlikla yiyenlerdir, onlarin yedigi karinlarinda tutusan atesten baska bir sey degildir» diye cevap verdi.»
Kurtûbî tefsirinde Ebû Said-ül Hudrî (R.A.) nin rivayetine dayanarak Peygamber (s.a.v)´imizin söyle buyurdugu bildiriliyor.
«Mirâc gecesi dudaklari deve dudagina benzeyen bir takim kimseler gördüm, baslarinda dudaklarindan tutan kimseler vardi. Bunlar kendilerine biraz sonra arkalarindan düsürdükleri atesten kayalar yutturuyorlardi. Cebrail (A.S)'e «Bunlar kim?» diye sordum. Bana «bunlar yetimlerin mallarini haksizlikla yiyenlerdir» diye cevap verdi.»
MÜKÂŞEFETÜ'L-KULÛB
- ÖNSÖZ
- 1. ALLAH KORKUSU
- 2. YİNE ALLAH KORKUSU
- 4. SABIR VE HASTALIK
- 3. RİYAZET VE NEFSANİ ŞEHVET
- 5. NEFSİ YENMEK VE ŞEYTANA KARŞI KOYMAK
- 6. GAFLET
- 7. ALLAH'I UNUTMAK, FASIKLIK VE NİFAK
- 8. TEVBE
- 9. SEVGİ
- 10. AŞK
- 11. ALLAH'A İTAAT, ONU SEVMEK, RESULÜNÜ SEVMEK
- 12. İBLİS VE AZABINI BEYAN
- 13. EMANET
- 14. NAMAZI HUZUR VE HUŞU İLE TAMAMLAMAK
- 16. ŞEYTANIN DÜŞMANLIĞI
- 17.Emânet ve Tevbe
- 18.Merhametli Olmanin Fazileti
- 19.Namazda Huşunun Beyânı
- 20.Dedikodu, Koguculuk
- 21.Zekat
- 22.ZİNA
- 23.Silâ-i Rahim ve Ana Baba Hakki
- 24.Ana Babaya Iyilik Etmek
- 25.Aşırı ihtiras
- 26.Zekât ve Cimrilik
- 27.İbâdete Devam ve Harami terk etmek
- 28.Ölümü Hatırlamak
- 29.Gökler ve Çeşitli Cinsler
- 30.Kursı - Arş - Mukarreb Melekler - Rızıklar ve Tevekkül